Czy zastanawiasz się czym jest nitrox? Być może słyszałeś to słowo lub już wiesz czym jest wzbogacone powietrze. Dziś opowiemy Ci o tym rodzaju gazu nurkowego i zasadach, które musisz znać. Odpowiemy również na najważniejsze pytanie. Czy warto zrobić kurs nitroksowy?
Kurs na wzbogacone powietrze to tak zwany kurs specjalistyczny w nurkowaniu. Innymi słowy jest to kurs, który nie jest obowiązkowy w rozwoju nurka i nie trzeba go w ogóle robić. Jednocześnie jest to najczęściej wybierana specjalizacja nurkowa! Jaka więc magia wiąże się z nitroksem? Zobaczmy!!!
Spis treści
Czym jest nitrox?
Nitrox, znany również jako wzbogacone powietrze lub powietrze wzbogacone o tlen, jest rodzajem gazu oddechowego używanego przez nurków. Jest to mieszanka tlenu i azotu, z większą ilością tlenu niż w zwykłym powietrzu. Nitrox jest powszechnie stosowany w nurkowaniu, ponieważ pozwala nurkom pozostać pod wodą przez dłuższy czas i zmniejsza ryzyko choroby dekompresyjnej.
Najczęściej stosowanym w nurkowaniu rodzajem nitroksu jest EANx, czyli Enriched Air Nitrox, który zawiera od 21% do 40% tlenu. Jest to zakres, który jest uważany za bezpieczny dla nurkowania rekreacyjnego i jest najczęściej używany do tego celu. Wyższy odsetek tlenu, taki jak w przypadku tlenu klasy medycznej, nie nadaje się do nurkowania rekreacyjnego, ponieważ może powodować wystąpienie toksyczności tlenowej.
Co nam daje stosowanie wzbogaconego powietrza?
Jedną z głównych zalet używania nitroksu do nurkowania jest to, że pozwala on nurkom wydłużyć czas przebywania pod wodą. Kiedy nurek oddycha zwykłym powietrzem, jego ciało absorbuje azot z wdychanego powietrza. Azot ten rozpuszcza się we krwi i tkankach, i jest powoli uwalniany z powrotem do płuc, gdy nurek wynurza się na powierzchnię. Jeśli nurek pozostaje pod wodą zbyt długo, azot może gromadzić się we krwi i tkankach, co prowadzi do choroby dekompresyjnej.
Jednak w przypadku nitroksu więcej tlenu oznacza, że organizm nurka wchłania mniej azotu, co zmniejsza ryzyko choroby dekompresyjnej. Dzięki temu nurek może pozostać pod wodą przez dłuższy czas bez konieczności stosowania przystanków dekompresyjnych.
Korzyści z używania nitroksu
Kolejną zaletą nitroksu jest to, że może on poprawić ogólny poziom komfortu i bezpieczeństwa nurka. Ponieważ nitrox ma wyższe stężenie tlenu, pozwala nurkowi łatwiej oddychać i zmniejsza uczucie duszności. Może to być szczególnie pomocne dla nurków, którzy mają problemy z oddychaniem z powodu zdrowia lub czynników związanych z wiekiem.
Aby używać nitroksu do nurkowania, nurek musi najpierw ukończyć specjalistyczny kurs. Kurs ten nauczy nurka jak prawidłowo mieszać i używać nitroksu, a także jak sprawdzać stężenie tlenu w gazie za pomocą urządzenia zwanego analizatorem tlenu. Nurek musi również posiadać odpowiedni sprzęt, taki jak komputer nurkowy, który jest w stanie obliczyć nurkowania z nitroksem, oraz butlę i regulator odpowiedni dla nitroksu.
Bezpieczeństwo podczas nurkowania z nitroksem
Podczas gdy nitroks jest ogólnie uważany za bezpieczny dla nurkowania rekreacyjnego, istnieją pewne zagrożenia i środki ostrożności, których nurkowie powinni przestrzegać. Jednym z głównych zagrożeń jest toksyczność tlenowa, która może wystąpić, gdy nurek wdycha wysokie stężenie tlenu. Objawy toksyczności tlenu obejmują zawroty głowy, nudności i konwulsje, i mogą być potencjalnie śmiertelne, jeśli nie są szybko leczone. Z tego powodu ważne jest, aby nurkowie dokładnie monitorowali stężenie tlenu w nitroksie i unikali mieszanek gazowych, które zawierają więcej niż 40% tlenu.
Oznakowanie na butli z nitrox-em
Jak już wspomniałem, użycie nitroksu musi być poprzedzone odpowiednim kursem i zapoznaniem się z zasadami. Używanie mieszanki ze zwiększoną ilością tlenu, może być potencjalnie niebezpieczne. Tak więc, dla waszego bezpieczeństwa i zminimalizowania ewentualnych pomyłek, butla ze wzbogaconym powietrzem musi być odpowiednio oznakowana.
Tak naprawdę każda butla, która zawiera coś innego niż zwykłe powietrze musi być odpowiednio oznakowana. Jest to szczególnie ważne podczas nurkowań technicznych oraz gdy nurkowie rekreacyjni spotykają się z nurkami technicznymi na tej samej łodzi. Pomyłka może mieć bardzo poważne konsekwencje. Jak więc oznakować butle nitroksowe?
Jakie informacje muszą znajdować się na butli nitrox?
Każda butla nurkowa, która jest wypełniona wzbogaconym powietrzem powinna zawierać następujące informacje:
- Data napełnienia: data napełnienia / przygotowania mieszanki
- Tlen%: procentowa zawartość tlenu w mieszance
- Bar / PSI: ciśnienie gazu w butli
- Max. głębokość: maksymalna głębokość, na jakiej można nurkować z daną mieszanką
- Kto analizował: dane osoby, która dokonała analizy mieszanki po przygotowaniu
- Nurek: imię i nazwisko nurka, który będzie korzystał z tej mieszanki
Jak widać, należy obowiązkowo podpisać butlę nazwiskiem osoby, która będzie z nią nurkować. Jest to bardzo ważne, ponieważ każdy nurek jest odpowiedzialny za analizę gazu w butli. To czego uczymy na kursie Enriched Air Nitrox to między innymi dokonywanie prawidłowej analizy mieszanki.
W tym celu wykorzystuje się analizator tlenu, który jest w stanie podać dokładny procentowy poziom tlenu w analizowanym gazie. Warto zaznaczyć, że każdy nurek jest zobowiązany do wykonania analizy gazowej przed rozpoczęciem każdego nurkowania. Pamiętaj – to Ty jesteś odpowiedzialny za swoje bezpieczeństwo. Nikt inny.
Co to jest MOD – Maksymalna Głębokość Operacyjna?
MOD czyli Maximum Operating Depth. Jest to maksymalna głębokość dopuszczalna dla danej mieszanki. MOD określa głębokość w metrach lub stopach, dla której ciśnienie parcjalne tlenu osiąga maksymalną dopuszczalną wartość.
Jest to bardzo ważne dla Twojego bezpieczeństwa, gdyż przekroczenie maksymalnego ciśnienia parcjalnego może doprowadzić do zatrucia tlenem. W nurkowaniu rekreacyjnym maksymalne dopuszczalne ciśnienie parcjalne tlenu wynosi: 1,4 ATA dla nurkowania normalnego (rekreacyjnego) i 1,6 ATA dla przystanków dekompresyjnych.
MOD można obliczyć za pomocą następującego wzoru:
where:
MOD – Maksymalna głębokość robocza
FO2 – procentowa zawartość tlenu w mieszance
PpO2max – maksymalne zakładane ciśnienie parcjalne tlenu
Więcej tlenu, mniejsza głębokość
Przy obliczaniu MOD należy zawsze używać wartości niższej niż dopuszczalna. Wyższa wartość 1,6 ATA jest stosowana w sytuacjach awaryjnych lub podczas przystanków dekompresyjnych. Po obliczeniu MOD dla różnych gazów można zauważyć, że im większa zawartość tlenu w mieszance oddechowej, tym mniejsza maksymalna głębokość.
| Mieszanka | MOD (1.4 ATA) | MOD (1.6 ATA) |
| Powietrze 21% | 56 m. | 66 m. |
| NITROX 32% | 33 m. | 40 m. |
| NITROX 36% | 28 m. | 34 m. |
| NITROX 50% | 18 m. | 21 m. |
| Tlen 100% | 4 m. | 6 m. |
Jakiego nitroksu mogę używać do nurkowania?
Według standardów PADI maksymalna zawartość tlenu w mieszance oddechowej nie może przekraczać 40%. Jest to limit, który obowiązuje nurków rekreacyjnych. Kwalifikacje nurkowe na wzbogaconym powietrzu można uzyskać na kursie nurkowania PADI Enriched Air Nitrox. Kurs ten można odbyć w ciągu jednego lub dwóch dni.
Po jego ukończeniu otrzymasz licencję nurka nitroksowego. Z tą licencją możesz używać wzbogaconego powietrza o zawartości tlenu w zakresie od 22% do 40%. W praktyce jednak najczęściej będziesz używał EAN32 i EAN36.
Wzbogacone powietrze Nitrox 32% i 36%
Wspomniałem już, że nitrox 32% i 36% jest najpopularniejszym gazem wśród nurków rekreacyjnych. Myślę, że ta popularność wynika w dużej mierze zarówno z jego dostępności w centrach nurkowych jak i przystępnej ceny.
Stosowanie wzbogaconego powietrza pozwala na wydłużenie czasu nurkowania, ale jednocześnie ogranicza maksymalną głębokość, na której można nurkować. Pamiętaj o ogólnej zasadzie – im większa zawartość tlenu, tym mniejsza maksymalna głębokość. Widać to wyraźnie w tej tabeli, gdzie podano maksymalną głębokość dla różnych rodzajów gazów:
| Głębokość / Gaz | POWIETRZE 21% | EAN 32% | EAN 36% |
| 18 metrów | 56 minut | 95 minut | 125 minut |
| 22 metrów | 37 minut | 60 minut | 70 minut |
| 30 metrów | 20 minut | 30 minut | 35 minut |
Różne rodzaje mieszanek nitroksowych
Jako nurek rekreacyjny będziesz używał wzbogaconego powietrza zgodnie z tym, czego nauczyłeś się na kursie. Warto jednak wspomnieć, że nie są to wszystkie mieszanki nitroksowe stosowane w nurkowaniu. Możemy wyróżnić kilka rodzajów wzbogaconego powietrza:
- Zimny nitroks to gaz o zawartości tlenu w zakresie od 21% do 40%, przeznaczony w dużej mierze dla nurków rekreacyjnych. Aby używać takich mieszanek, sprzęt musi być kompatybilny do używania z tlenem, czyli wykonany z materiałów odpornych na działanie tlenu. Większość regulatorów jest przystosowana do pracy z takim gazem.
- Gorący nitroks zawiera od 40% do 100% tlenu i jest używany głównie przez nurków technicznych do wykonywania dekompresji. Przy stosowaniu gorącego nitroksu sprzęt musi spełniać wymogi dotyczące czystości tlenu. Do tego typu gazu stosuje się specjalne reduktory.
Nurkowanie z nitrox – podsumujmy
Ten tekst jest trochę bardziej techniczny i bardziej szczegółowy, ale mam nadzieję, że wyjaśnił Ci czym jest wzbogacone powietrze. Czy warto robić specjalizację z nitroksu? Zdecydowanie tak i pozwól, że podam Ci prosty przykład. Wyobraź sobie, że idziesz nurkować w jednym z najlepszych miejsc na świecie. Czy chciałbyś zostać pod wodą jak najdłużej? Oczywiście, że tak! I właśnie to umożliwi Ci nurkowanie z nitroksem.
