Podwodne Muzeum – Oglądamy podwodne rzeźby

Podwodne muzeum to coś, co nie przychodzi do głowy jako pierwsze, gdy myślimy o jakimkolwiek muzeum. Ale faktem jest, że obecnie na świecie istnieje kilka podwodnych muzeów dla nurków, które zdecydowanie warto odwiedzić. Przyjrzyjmy się najciekawszym z nich.

Jest kilka dużych podwodnych muzeów, o których mówiło się nawet w mass mediach. Mówię tu na przykład o podwodnym muzeum w Meksyku. Ale w rzeczywistości jest ich znacznie więcej i stają się one wielką atrakcją nie tylko dla nurków. Planując wyjazd na nurkowanie, warto rozważyć odwiedzenie takiego miejsca.

Czym jest podwodne muzeum?

Podwodne muzeum to nic innego jak sztuczna rafa koralowa. Figury lub zanurzone w wodzie przedmioty tworzą przestrzeń dla organizmów morskich umożliwiającą im osiedlenie się i zamieszkanie. W ten sposób pomagamy przyrodzie w odbudowie, a jednocześnie możemy mieć świetną okazję do zobaczenia czegoś niezwykłego pod wodą.

Jednym z najbardziej znanych artystów, rzeźbiarzy w podwodnym świecie jest Jason deCaires Taylor. To dzięki niemu powstało wiele z tych podwodnych atrakcji. Został nawet uznany przez magazyn Forbes za jednego ze 100 najbardziej inspirujących liderów na świecie.

Dlaczego tworzy się sztuczne rafy?

Podwodne muzeum, innymi słowy, to sztuczna rafa. Dlaczego tworzymy takie miejsca? Sztuczne rafy tworzone są w celu odtworzenia lub powiększenia istniejącej rafy, która została całkowicie lub częściowo zniszczona. Może to być wynikiem klęsk żywiołowych, działań człowieka, wybielania koralowców w wyniku ocieplenia klimatu. I właśnie po to, by pomóc odbudować to zniszczone środowisko, tworzymy sztuczne rafy, czyli powierzchnię, na której osiedlą się zarodki koralowców i innych organizmów. To także nowe miejsca schronienia dla morskich stworzeń.

Dodatkowo tworzymy atrakcję, w której turyści, pływacy czy nurkowie mogliby podziwiać rafę koralową. Pomaga to odciążyć naturalną rafę, która znajduje się w trakcie odbudowy. Pomaga również edukować społeczeństwo i podnosić świadomość. Na przykład w wielu miejscach na świecie, chociażby na Malediwach, w hotelu Run Fall organizowane jest “sadzenie rafy” przez turystów, a wykwalifikowany personel (biolodzy morscy) opowiada o zagrożeniach dla rafy koralowej i o tym, co możemy dla niej zrobić.

Gdzie można posadzić sztuczną rafę?

Sztuczna rafa nie może być posadzona byle gdzie i byle jak. Miejsce na podwodne muzeum musi być specjalnie wybrane do takiego projektu i mieć odpowiednie warunki. Sama budowa również musi być dobrze przemyślana i nie może negatywnie wpływać na środowisko.

Jako przykład tego niewłaściwego podejścia do sadzenia koralowców przyjrzyjmy się sytuacji na Florydzie z lat 70-tych. Do wody wrzucono wówczas 2 miliony zużytych opon, licząc na to, że wokół tego utworzy się rafa koralowa i pojawią się ryby. Niestety, opony wydzielały toksyczne substancje i nie tylko nic wokół nich nie rosło, ale jezioro stało się jeszcze bardziej spustoszone.

W dodatku cały projekt był zupełnie nieprzemyślany, bo struktura opon była zbyt gładka, by korale mogły się do nich trwale przyczepić. Co więcej, przemieszczały się one podczas każdej burzy, co jeszcze bardziej utrudniało osadzenie się tam czegokolwiek. W 2007 roku rozpoczęto oczyszczanie tych opon. Do tej pory, z pomocą wojska, wyłowiono zaledwie 250 tysięcy zatopionych opon i wydane zostały na ten cel kilka milionów dolarów. Jak więc widać, opony mogą przynieść więcej szkody niż pożytku….

Co jeszcze warto wiedzieć o podwodnych muzeach?

Wielkie sztuczne rafy to wraki statków. Wiele wraków statków z czasów wojny to doskonałe przykłady sztucznych raf, które po latach są miejscami tętniącymi życiem. Można znaleźć takie miejsca na Morzu Czerwonym, wrak w Tulamben na Bali, wraki w okolicach Malty, Japonii i wiele innych na całym świecie. Są miejsca na świecie, gdzie takie statki są specjalnie zatapiane, jak np. okolice Koh Tao w Tajlandii z wrakiem HTMS Sattakut. Statek, który został wycofany z eksploatacji i ma być zatopiony, musi być oczywiście wcześniej odpowiednio przygotowany.

Pamiętacie historię z oponami? Nie chcemy toksycznych odpadów w wodzie, dlatego należy usunąć wszystkie oleje, smary i płyny, które mogłyby zagrozić środowisku. Taki zatopiony wrak to świetna okazja dla nurków do nauki nurkowania wrakowego, a także wspaniałe miejsce dla podwodnych stworzeń. Musisz jednak pamiętać o kilku zasadach bezpieczeństwa. Jeśli nie posiadasz licencji wrakowej, nie powinieneś wchodzić do środka wraku. I oczywiście, jak zawsze, podczas zwiedzania podwodnego muzeum zachowuj się tak samo jak podczas każdego innego nurkowania – oglądaj, ale nie dotykaj.

Podwodne muzea na świecie

Wiecie już czym są podwodne muzea i dlaczego powstały. Teraz zobaczmy, gdzie można je zobaczyć i które z nich stanowią największą atrakcję dla nurków i turystów. A mamy w czym wybierać!

Podwodne Muzeum Sztuki (MUSA), Meksyk

To największe podwodne muzeum na świecie, ponad 500 figur: lokalni mieszkańcy z Puerto Morelos, bankier, anioł, samochód i inne. Składa się z 2 części: Salon Machones – 8m głębokości dostępny dla nurków i snorkelerów, oraz Salon Nizuc – 4m głębokości tylko dla snorkelerów. Wody wokół Cancun są najczęściej odwiedzanymi wodami na świecie (nie tylko przez turystów z Ameryki Północnej, ale także z innych części świata). Dzięki temu odwiedzający mogą podzielić swój czas pomiędzy naturalną i sztuczną rafę na swoją korzyść. Została ona wymodelowana na wzór 90 rybaków, mężczyzn i kobiet, których życie jest związane z morzem.

• Data powstania: 2009
• Głębokość: 4-8m

Ocean Atlas, Bahamy

Wschodnie wybrzeże od Nassau. Przedstawia bahamską kobietę dźwigającą ciężar oceanu. Nawiązuje do greckiego mitu o Atlasie. Krystalicznie czysta i ciepła woda sprawia, że rzeźbę można zobaczyć podczas snorkelingu.

Ponieważ nasze oceany i rafy koralowe stoją obecnie w obliczu wielu zagrożeń, takich jak nadmierne rybołówstwo, utrata siedlisk, zakwaszenie oceanów, globalne ocieplenie i zanieczyszczenie wody, dzieło to symbolizuje ciężar, o którego udźwignięcie prosimy teraz przyszłe pokolenia, oraz zbiorową odpowiedzialność, jaką musimy podjąć, aby temu zapobiec.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powstania: 2014
• Głębokość: 5m

Pensacola Floryda, USA

Prace i instalacje grupy artystów nawiązują do tematyki morskiej i ekologicznej (m.in. rzeźba dmuchawiec ukazująca wrażliwość środowiska morskiego na działania człowieka). Wstęp do muzeum jest bezpłatny i nie wymaga rezerwacji. Natomiast wstęp do parku stanowego jest płatny. Muzeum przeznaczone jest wyłącznie dla nurków.

• Data powstania: 2018
• Głębokość: 18m

Muzyk, Bahamy

Przedstawia syrenkę i pianino. Instrument gra delikatną muzykę klasyczną, gdy nurkowie zbliżają się do niego. Melodia przypomina odgłosy wielorybów i delfinów. Instalacja znajduje się w Musha Cay, Exumas na Bahamach w pobliżu prywatnej wyspy iluzjonisty Davida Copperfielda.

• Artysta: Jason DeCaires Taylor
• Data powstania: 2011
• Głębokość: 4m

Moliniere, Grenada

Pierwsze podwodne muzeum Jasona deCaires Taylora i pierwsze tego typu na świecie. Przedstawia m.in. krąg dzieci trzymających się za ręce, zwróconych na zewnątrz w kierunku prądów, które przynoszą składniki odżywcze i pożywienie. Jest to metafora, że rozwijamy się dzięki temu, co wchłaniamy. Lokalnie kojarzył się bardziej z jednością i walką z niewolnictwem. W pobliżu można znaleźć mężczyznę siedzącego przy biurku z maszyną do pisania. Uznany za jeden z 25 cudów świata według National Geographic. To 75 prac rozłożonych wśród formacji skalnych i koralowych. Łatwo dostępne na głębokości 5-8 metrów dla nurków, freediverów i snorklerów. Można tu przypłynąć łodzią (w tym taką ze przeroczystym dnem) prosto ze stolicy St. George oraz z Grand Anse. Muzeum powstało jako odpowiedź na zniszczenie rafy, które miało miejsce w 2004 roku podczas huraganu Ivan.

Znajduje się on w morskim obszarze chronionym Molinere Beauséjour. Wiele lat temu natknąłem się na to zdjęcie w Internecie i umieściłem to miejsce na mojej liście miejsc do odwiedzenia. Czy będzie to Grenada, czy inne muzeum Jasona deCaires Taylora? Tego jeszcze nie wiem.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powstania: 2006
• Głębokość: 5m

Muzeum podwodne w Cannes, Francja

Jest to pierwsza instalacja tego artysty w basenie Morza Śródziemnego. Instalacja składa się z 6 twarzy (każda o wysokości 2 metrów i wadze 10 ton). Woda w okolicy jest krystalicznie czysta i przejrzysta. Twarze spoczywają na białym piasku wśród morskich łąk.

Znajduje się on w pobliżu wyspy Sainte-Marguerite. Twarze są podzielone na pół: jedna strona twarzy przedstawia ocean, a druga jego wrażliwość.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powstania: 2021
• Głębokość: 3-4m

Rising Tide, rzeka Thames, Londyn, Wielka Brytania

Posągi można oglądać z brzegu, suchą stopą. Jeźdźcy na koniach u brzegów Tamizy znajdują się nad lub pod powierzchnią, w zależności od poziomu wody. Zdawkowe nawiązanie do 4 jeźdźców apokalipsy symbolizuje kryzys klimatyczny, przed którym stoi ludzkość.

Posągi symbolizują ludzkie dążenie do kontrolowania sił natury, ale ich umieszczenie w dużym zbiorniku wodnym pokazuje naszą kruchość w obliczu przyrody.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powstania: 2015
• Głębokość: do 8m

Tarkhanut Krym, Ukraina

Kiedy rozpadł się Związek Radziecki, okazało się, że Ukraina ma nadmiar pomników Lenina oraz innych komunistycznych przywódców i myślicieli. Władimir Broumenskyy, nurek z Doniecka, zebrał część poległych bohaterów i zatopił je w pobliżu Tarkhanut na Krymie, tworząc “Aleje Dyrygentów”. Nurkowie znajdą tam głowy Lenina, Marksa, Stalina i innych komunistów. Posągów, nie tylko radzieckich z czasem przybyło. Dziś odwiedzający nurkowie mogą zobaczyć ponad 50 posągów, nie tylko ludzkich, ale także bóstw, postaci mitycznych czy miniatur znanych na całym świecie zabytków (jak Wieża Eiffla czy Tower Bridge w Londynie).

• Data powstania: 1992
• Głębokość: 10-12m

Podwodny Park Baia, Włochy

Starożytne miasto Baia znalazło się pod wodą z powodu wybuchów wulkanów i przesuwania się mas lądowych. Baia jest również znana jako Las Vegas starożytnego Imperium Rzymskiego. Park archeologiczny jest przystosowany do pływania łodziami ze szklanym dnem, snorkelingu i nurkowania ze sprzętem.

• Głębokość: 4m

Nexus, Norwegia

Instalacja składająca się z 12 ludzkich postaci w wodzie i nad wodą w fiordzie Oslo. Dostępna dla snorkelerów, nurków i kajaków z przezroczystym dnem.

Projekt powstał na zlecenie Sjøholmen, lokalnego centrum dla dzieci. Instalacja ma zachęcić młodych ludzi do poznawania oceanu. Podopieczni mają się zaangażować w monitorowanie życia morskiego w ramach tego projektu.

Figury zanurzone w wodzie jak w łonie matki przypominają nam, że życie na Ziemi zaczęło się w oceanie i od niego zależy nasze przetrwanie. Osad z opadających jesienią liści nadaje wodzie złoty kolor.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powstania: 2018
• Głębokość: 2m

Muzeum Podwodne, Museo Atlantico Lanzerote, Hiszpania

Pierwsze tego typu muzeum w Europie.

Znajduje się na terenie światowego rezerwatu biosfery Lanzerote UNESCO.

Dostępne dla snorkelerów i nurków. Na miejscu można znaleźć duże ławice kolorowych ryb tropikalnych, barakudy, rekiny, sardynki, ośmiornice i okazjonalnie płaszczki.

W sumie można podziwiać ponad 300 ludzkich postaci. “Crossing the Rubicon” przedstawia 35 osób, zachwyconych swoimi telefonami, wędrujących do bramy, z której nie ma już odwrotu.

Jedna z instalacji uosabia 13 uchodźców prowadzonych w nieznane. Jest to nawiązanie do marynarzy z obrazu “Tratwa Meduzy” i choć widzą na horyzoncie pomoc, to ich los jest wciąż niepewny i nieznany w sztormie. Tak jak los uchodźców dzisiaj.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powastania: 2016
• Głębokość: 14m

Muzeum Podwodne, MUSAN, Ayia Napa, Cypr

130 pięknych figur ludzi i drzew tworzących pierwszy podwodny las, nawiązujących do historii, mistyki i przyrody regionu. Swoimi wysokimi strukturami przyciągają różne morskie stworzenia na różnych poziomach.

Można wybrać się na snorkeling lub nurkowanie. To podwodne muzeum nie pobiera opłaty za wstęp, ale trzeba dokonać rezerwacji w jednym z lokalnych centrów nurkowych (czy to snorkeling, freediving czy scubadiving). W wodzie nie może być zbyt wiele osób w jednym czasie. Znajduje się w Parnera, obszarze chronionym w południowo-wschodniej części wyspy.

W ciągu ostatnich 20 lat zasoby Morza Śródziemnego bardzo się skurczyły. Jest tu znacznie mniej ryb, głównie z powodu przełowienia. Muzeum zostało zbudowane na piaszczystym terenie i ma za zadanie przyciągać morskie stworzenia.

• Artysta: Jason deCaires Taylor
• Data powstania: 2021
• Głębokość: 8-10 m

Muzeum Sztuki Podwodnej, MOUA, Australia

Pierwsze podwodne muzeum na półkuli południowej. Znajduje się ono na John Brewer Reef na Wielkiej Rafie Koralowej. Są to masywne struktury i rzeźby tworzące podwodną szklarnię koralową (The Coral Greenhouse). Przystosowane jest do snorkelingu i nurkowania. Struktura The Coral Greenhouse nawiązuje do architektury organicznej.

• Artysta: Jason DeCaires Taylor
• Data powstania: 2019
• Głębokość: 12m

Bask Gili Meno, Indonezja

Ciepła i krystalicznie czysta woda. Instalacja gniazda zbudowanego z 48 figur ludzkich. Występuje tu również duża populacja żółwi morskich.

W ciągu ostatnich dekad straciliśmy ponad 40% raf koralowych. “The Nest” (tak nazywa się instalacja) ma nam przypominać, jak wiele delikatnych skarbów natury kryje ocean.

• Artysta: Jason DeCaires Taylor
• Data powstania: 2017
• Głębokość: 4m

Coralorium, Fairmont Hotel, Sirru Fen Fushi, Malediwy

Piękna instalacja artystyczna koralarium w kształcie sześcianu z ornamentami roślinnymi. Położona w pięknym miejscu, do połowy zanurzona w turkusowej wodzie. Znajduje się w największej lagunie atolu Shaviyani. Można do niego podejść łodzią lub przejść się od brzegu.

Do tej pory jest to największa i najbardziej skomplikowana konstrukcja Taylora. Waży 180 ton, została wykonana w Wielkiej Brytanii i zmontowana na miejscu na Malediwach.

Trafiła ona na pierwsze strony gazet, gdy podczas kampanii wyborczej przedstawiciele rządu przyszli i wyciągnęli z wody figury ludzi i zniszczyli je siekierami. W religii islamu nie przedstawia się wizerunków ludzi i zwierząt. Rozgniewana międzynarodowa opinia publiczna ganiła jednak konserwatywny kraj muzułmański, że religia i prawo zabraniają również spożywania alkoholu i wieprzowiny, które mimo to są dostępne we wszystkich kurortach na Malediwach. Przed wyborami uważano to za grę czysto polityczną. Teraz instalacja została odrestaurowana i pokazuje struktury koralowe.

Jedna z najpiękniejszych (moim zdaniem) instalacji artysty Jasona DeCairesa Taylora. Teraz ludzkie posągi zostały zastąpione przez koralowce.

• Artysta: Jason DeCaires Taylor
• Data powstania: 2018
• Głębokość: 3-5m

Podwodne muzea. Podsumujmy

Podwodne muzea to nie tylko atrakcja turystyczna, ale także sposób na ratowanie raf koralowych i edukację zwiedzających. Chodzi o to, że jeśli nie zrobimy nic, aby chronić środowisko morskie, wkrótce nie będzie już nic, na co można by patrzeć podczas nurkowania, oprócz sztucznych obiektów. Oceany bez ani jednej ryby. Nawet bez najbrzydszej ryby świata 🙂 Czy to nasza przyszłość?

—

Prawa do zdjęć należą do autora: https://www.underwatersculpture.com