Czym jest choroba dekompresyjna?

Jeśli słyszałeś cokolwiek o nurkowaniu, być może spotkałeś się z takim terminem jak choroba dekompresyjna lub choroba kesonowa. Jest to jeden z możliwych negatywnych skutków przebywania pod wodą. Nurkowanie jest bardzo bezpieczne, ale wiedza na temat choroby dekompresyjnej jest ważną częścią edukacji każdego nurka. Porozmawiajmy dziś o tej właśnie kwestii.

Choroba dekompresyjna to schorzenie, które może dotknąć osoby narażone na zmiany ciśnienia, takie jak nurkowie i osoby wspinające się na duże wysokości. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie kompleksowego przeglądu choroby dekompresyjnej, w tym jej przyczyn, objawów, zapobiegania i leczenia.

Zrozumienie choroby dekompresyjnej

Codziennie oddychamy powietrzem, które jest mieszaniną gazów takich jak tlen i azot, z niewielkim dodatkiem argonu, neonu, helu czy dwutlenku węgla. Jest to jednak tak niewielka część, że w szkoleniu nurkowym możemy ją zignorować i skupić się na tych dwóch głównych graczach – tlenie i azocie. Ta sama mieszanka znajduje się w standardowej butli nurkowej. No, chyba że nurkujesz z nitroksem lub trimiksem, wtedy oczywiście masz coś innego. Jednak dla większości nurków rekreacyjnych będzie to zwykłe powietrze.

O ile tlen jest nam niezbędny do życia, o tyle azot nie jest nam do niczego potrzebny. Wdychamy i wydychamy go z każdym oddechem, bo po prostu do niczego nam nie służy i pełni tu jedynie rolę pustego wypełniacza powietrza. Problem pojawia się przy zwiększonym ciśnieniu, czyli na przykład pod wodą podczas nurkowania. Pod wodą, z każdym kolejnym oddechem, część azotu rozpuszcza się w naszych tkankach. To również nie jest duży problem, ponieważ normalnie po nurkowaniu nasz organizm powoli pozbywa się nagromadzonego azotu. Proces ten nazywany jest desaturacją. Ale…

Czym jest choroba dekompresyjna?

Choroba dekompresyjna odnosi się do szeregu stanów, które występują, gdy rozpuszczone gazy zaczynają się wydostawać i tworzą pęcherzyki w organizmie. Pęcherzyki te mogą blokować naczynia krwionośne, prowadząc do różnych objawów i powikłań. Choroba ta jest powszechnie kojarzona z nurkowaniem, ale może również wystąpić podczas aktywności takich jak wspinaczka górska lub praca w środowisku pod ciśnieniem. Może to powodować dość poważne komplikacje, dlatego też podstawowa wiedza na temat choroby dekompresyjnej jest niezbędna dla każdego nurka.

Przyczyny choroby dekompresyjnej

Główną przyczyną choroby dekompresyjnej jest gwałtowny spadek ciśnienia, który umożliwia rozpuszczonym gazom tworzenie pęcherzyków. W nurkowaniu może się to zdarzyć, gdy nurek wynurza się zbyt szybko lub nie przestrzega odpowiednich procedur nurkowych. Albo jeśli jesteś nurkiem technicznym, nie przestrzegałeś planu nurkowania i pominąłeś przystanki dekompresyjne, efekt będzie podobny. Ale nawet jeśli przestrzegasz wszystkich zasad i standardów bezpieczeństwa podczas nurkowania, nadal możesz paść ofiarą choroby dekompresyjnej. Pamiętaj, że zasady mają na celu zminimalizowanie ryzyka, a nie jego całkowite wyeliminowanie.

Rodzaje choroby dekompresyjnej

Kiedy mówimy o chorobie dekompresyjnej, mamy tak na prawdę na myśli dwa różne powikłania. Wbrew pozorom nie są one tym samym i dobrze jest znać różnicę. Choroba dekompresyjna to szerszy termin, pod którym kryją się dwie główne formy problemów z azotem i ciśnieniem:

1. Zator gazowy: Występuje, gdy pęcherzyki gazu dostają się do krążenia tętniczego, blokując przepływ krwi do ważnych narządów i tkanek. Może to prowadzić do poważnych powikłań, w tym udaru mózgu lub zawału serca.
2. Choroba kesonowa: Jest bardziej powszechną formą choroby dekompresyjnej i obejmuje tworzenie się pęcherzyków w tkankach i stawach ciała. Może powodować szeroki zakres objawów, takich jak ból stawów, zmęczenie, zawroty głowy i objawy neurologiczne.

Objawy i oznaki

Podstawowymi objawami obserwowanymi w przypadku choroby dekompresyjnej są zazwyczaj bóle stawów oraz uczucie drętwienia lub mrowienia. Następnie często występuje osłabienie mięśni i trudności w opróżnianiu pęcherza. Ciężkie przypadki choroby kesonowej są łatwe do zidentyfikowania ze względu na wyraźną obecność zauważalnych oznak i objawów. Jednak w większości przypadków objawy są bardziej subtelne i mogą obejmować niewielki dyskomfort w stawach lub parestezje (uczucie pieczenia lub mrowienia) w kończynach.

Oczywiście objawy choroby dekompresyjnej – DCS, mogą różnić się rodzajem i nasileniem. Zwykle pojawiają się one wkrótce po wyjściu z nurkowania lub wzniesieniu się na duże wysokości. Objawy mogą dotyczyć różnych części ciała i mogą obejmować

1. Ból stawów i mięśni: Choroba dekompresyjna często objawia się bólem stawów, takich jak ramiona, łokcie, nadgarstki, biodra, kolana lub kostki. Ból może wahać się od łagodnego dyskomfortu do silnego, wyniszczającego bólu.
2. Zmęczenie i osłabienie: Osoby cierpiące na chorobę kesonową mogą odczuwać ogólne zmęczenie i osłabienie. Może to wpływać na ich ogólny poziom energii i zdolność do wykonywania czynności fizycznych.
3. Zawroty głowy lub oszołomienie: DCS może powodować zawroty głowy lub światłowstręt, którym może towarzyszyć uczucie niestabilności lub utraty równowagi.
4. Trudności w oddychaniu: Niektóre osoby mogą doświadczać trudności w oddychaniu lub duszności. Może to być wynikiem wpływu pęcherzyków na krążenie płucne lub podrażnienia układu oddechowego.
5. Ból w klatce piersiowej: Ból lub dyskomfort w klatce piersiowej może wystąpić w cięższych przypadkach DCS. Może być zlokalizowany lub rozprzestrzeniać się po klatce piersiowej i może być mylony z innymi kwestiami związanymi z sercem, co wymaga odpowiedniej oceny medycznej.
6. Drętwienie lub mrowienie: DCS może prowadzić do uczucia drętwienia lub mrowienia, często w kończynach, takich jak dłonie, palce, stopy lub palce u nóg. Może to być wynikiem zajęcia nerwów z powodu obecności pęcherzyków.
7. Wysypka lub swędzenie skóry: W niektórych przypadkach DCS mogą wystąpić objawy skórne, takie jak wysypka lub swędzenie. Uważa się, że te objawy skórne są reakcją zapalną na obecność pęcherzyków lub inne zmiany fizjologiczne.

Zapobieganie i środki bezpieczeństwa

Jak wspomniałem wcześniej, nawet jeśli przestrzegasz zasad, możesz doświadczyć choroby dekompresyjnej. Ryzyko jest niewielkie, ale jednak istnieje. Można jednak spróbować podjąć dodatkowe środki ostrożności, aby zminimalizować to ryzyko. Ogólną radą jest zachowanie zdrowego rozsądku. Ponadto należy również zwrócić uwagę na:

Właściwe techniki nurkowania

• postępuj zgodnie z tabelami nurkowania lub używaj komputerów nurkowych
• wynurzaj się powoli i rób przystanki bezpieczeństwa podczas wynurzania
• unikaj nadmiernego wysiłku podczas nurkowania
• bądź dobrze nawodniony przed, w trakcie i po nurkowaniu
• przeprowadzaj dokładną kontrolę sprzętu przed nurkowaniem

Planowanie nurkowania i przystanki bezpieczeństwa

• planuj nurkowania w bezpiecznych granicach i przestrzegaj limitów bezdekompresyjnych
• wykonuj przystanki bezpieczeństwa na koniec każdego nurkowania
• zapewnij odpowiednie przerwy na powierzchni pomiędzy nurkowaniami powtórzeniowymi
• rozważ konserwatywny profil nurkowania, szczególnie w przypadku głębszych nurkowań

Środki ostrożności dotyczące wysokości

• podczas przemieszczania się na większe wysokości należy wznosić się powoli
• podczas zmiany wysokości należy robić przerwy i odpowiednio się aklimatyzować
• unikaj intensywnej aktywności fizycznej bezpośrednio po wejściu na dużą wysokość.

Leczenie choroby dekompresyjnej

Leczenie choroby dekompresyjnej wymaga hospitalizacji i konsultacji medycznej. Zazwyczaj konieczne jest użycie komory dekompresyjnej w celu sztucznego zwiększenia ciśnienia, aby spowolnić ucieczkę azotu z organizmu. Wszystko to wymaga jednak jak najszybszej konsultacji ze specjalistą. Ponowne zejście pod wodę lub inne “domowe” metody z pewnością nie są tutaj najlepszym pomysłem i mogą przynieść więcej szkody niż pożytku.

Procedury pierwszej pomocy

Pierwsza pomoc jest oczywiście bardzo ważnym szkoleniem, a nawet częścią kursu PADI Nurek Ratownik. Jednak często powtarzam moim kursantom, że prawdziwe życie to nie jest kurs. W przypadku jakiegokolwiek incydentu nurkowego lub wypadku, nasze możliwości są bardzo ograniczone. W rzeczywistości sprowadzają się one tylko do dwóch rzeczy – podania czystego tlenu medycznego i jak najszybszego powrotu na ląd. Nie inaczej jest w przypadku choroby dekompresyjnej, jeśli zauważymy jakiekolwiek objawy u naszego klienta, bez dyskusji wykonamy te dwie czynności – podamy czysty tlen i wrócimy na ląd.

Choroba dekompresyjna – podsumowanie

Jak widać, choroba dekompresyjna jest potencjalnie poważnym stanem, który może wystąpić z powodu gwałtownych zmian ciśnienia podczas takich czynności jak nurkowanie lub wchodzenie na duże wysokości. Zrozumienie jej przyczyn, objawów, środków zapobiegawczych i szybkiego leczenia ma kluczowe znaczenie dla zminimalizowania ryzyka związanego z tym stanem. Przestrzegając odpowiednich procedur nurkowania, wytycznych dotyczących bezpieczeństwa i szukając natychmiastowej pomocy medycznej w razie potrzeby, osoby mogą zmniejszyć swoje szanse na rozwój choroby dekompresyjnej.