Nurkowanie – kompletny przewodnik część 2

Z pierwszej części naszego opracowania o nurkowaniu dowiedziałeś się podstaw o tym, czym tak naprawdę jest nurkowanie i jakie są jego odmiany. Wiesz już, że nurkowanie może być zajęciem rekreacyjnym, ale może też być poważnym wyzwaniem sportowym, a nawet zajęciem zawodowym.

W kolejnej części opowiemy o sprzęcie używanym do nurkowania, jego rodzajach i zastosowaniu. Dowiesz się wszystkiego o regulatorach nurkowych, maskach czy płetwach. Zaczynajmy!

Sprzęt do nurkowania

Sprzęt nurkowy to bardzo szeroka kategoria, w której regularnie pojawiają się nowe produkty. A najogólniej rzecz ujmując, sprzęt nurkowy można podzielić na sprzęt ABC oraz pozostały sprzęt nurkowy/powietrzny (czyli mniej lub bardziej rozbudowany i zaawansowany sprzęt dla nurków) oraz dodatkowe akcesoria/sprzęt pomocniczy. Jakie są rodzaje sprzętu nurkowego? Dowiedzmy się tego z tej części przewodnika po nurkowaniu.

Sprzęt ABC: maska, płetwy, fajka

Sprzęt ABC to maska, płetwy i fajka, które umożliwiają snorkeling, jest to jedyny sprzęt dla freediverów i podstawowy dla scubadiverów (ale niewystarczający do nurkowania tą metodą). Ponieważ sprzęt ten jest sprzętem indywidualnym, oznacza to, że każdy nurek, nawet początkujący, powinien mieć swój własny zestaw (w niektórych centrach nurkowych istnieje możliwość wypożyczenia sprzętu ABC).

Maska do nurkowania

Niezbędny element wyposażenia nurka, umożliwiający prawidłowe i komfortowe widzenie pod wodą poprzez stworzenie przestrzeni powietrznej przed oczami.

Zasadniczo prawidłowo dopasowana maska chroni oczy i nos przed kontaktem z wodą oraz umożliwia wyrównanie ciśnienia (przez nos). Tak więc maska nurkowa składa się z następujących elementów:

• Ramka/podstawa – ramka wykonana jest z tworzywa sztucznego, dostępne są różne rodzaje/kształty podstaw, dzięki czemu można optymalnie dopasować maskę do kształtu i wielkości twarzy;
• Kołnierz uszczelniający – kołnierze nowoczesnych masek wykonane są z silikonu (najczęściej przezroczystego, białego/mlecznego lub czarnego), kołnierz posiada minimum podwójne uszczelnienie na krawędzi i pokrywa cały korpus, z wyjątkiem odcinka poniżej miękkiego nosa (dzięki czemu możliwe jest skuteczne odprowadzanie wody podczas nurkowania, tzw. “wydmuchiwanie” maski);
• Szkło hartowane – szkło hartowane gwarantuje maksymalne bezpieczeństwo, praktycznie uniemożliwiając stłuczenie maski (gdyby jednak szkło zostało stłuczone – rozpadłoby się na drobne kawałki o nieostrych krawędziach), najczęściej spotykane maski nurkowe posiadają jedno lub dwa szkła, w bardziej zaawansowanych modelach, umożliwiających panoramiczne widzenie pod wodą – może być ich więcej (na przykład trzy lub sześć);
• Kieszeń na nos (zakrywa nos) – część podstawy zakrywająca nos, wykonana z miękkiego i elastycznego tworzywa sztucznego (taka konstrukcja pozwala na ściśnięcie nosa i wyrównanie ciśnienia w masce oraz “przedmuchanie” maski);
• Pasek z systemem regulacji – paski współczesnych masek nurkowych wykonane są z silikonu (zazwyczaj identycznego jak ten zastosowany w kołnierzu) dodatkowo posiadają rozdarcie na środku (aby zminimalizować nacisk na głowę i ryzyko przemieszczenia się paska/maski), zadaniem paska jest wstępne dociśnięcie maski do twarzy nurka.

Snorkel

Fajka pozwala na oddychanie powietrzem bez wynurzania się z wody. W związku z tym jest częścią sprzętu umożliwiającego snorkeling, a w innych technikach nurkowania przydaje się rzadko, bardzo rzadko lub wcale. Fajka może być używana np. podczas płynięcia do wyznaczonego miejsca nurkowego lub podczas powrotu z nurkowania, zwłaszcza gdy do pokonania jest długi dystans w trudnych warunkach powierzchniowych (np. na morzu, przy wysokich falach lub silnych prądach). Fajka składa się z następujących elementów:

• Rurka – nowoczesne rurki są anatomicznie ukształtowane (dopasowane do kształtu/obwodu głowy, bez ostrych zakrzywień i zwężeń utrudniających nabieranie i wydychanie powietrza), w związku z tym średnica rurki powinna wynosić ok. 2 cm, a długość rurki ok. 30-35 cm;
• Ustnik – wykonany z silikonu, powinien mieć wielkość i kształt umożliwiający łatwe umieszczenie go w ustach i wygodne trzymanie zębami (w klasycznych modelach: z dwoma wypustkami, w nowoczesnych ustnikach wypustki połączone są dodatkowym, odpowiednio wyprofilowanym elementem);
• Zawór zwrotny (opcjonalnie) – znajduje się poniżej ustnika i ułatwia opróżnianie fajki z wody;
• Zawór labiryntowy (opcjonalnie) – znajduje się na końcu rurki i ogranicza wlewanie się wody do rurki;
• Zapięcie – zewnętrzny i ruchomy element, nałożony na rurkę pozwala na połączenie fajki z paskiem maski w taki sposób, aby można ją było wygodnie włożyć do ust.

Płetwy do nurkowania

Celem płetw jest zwiększenie powierzchni stóp, w zasadzie maksymalizując naszą mobilność w wodzie. Płetwy pozwalają na szybkie i efektywne pływanie przy użyciu wyłącznie stóp. Budowa płetw jest stosunkowo prosta – każda płetwa składa się z: kieszeni na stopę (calcaneus lub strap) oraz ostrza płetwy (które jest siłą napędową płetwy, ostrza mogą mieć różną wielkość/długość i twardość, różny kształt i funkcjonalność).

Płetwy powinny być nie tylko dopasowane do stopy, ale także dobrane do umiejętności i kondycji nurka. Do nurkowania stosuje się płetwy paskowe:

• Klasyczne – składają się z ostrza i kieszeni na stopę, dostępne w różnych poziomach miękkości/twardości,
• z rozcięciem – składają się z ostrza z rozcięciem, są bardzo miękkie i łatwe w użyciu nawet dla początkujących,
• Technical jet fins (krótkie i twarde płetwy paskowe, używane głównie w nurkowaniach technicznych, wymagających doskonałych umiejętności i silnych nóg).

Sprzęt do oddychania

Sprzęt powietrzny to sprzęt, który pozwala na przebywanie pod wodą przez dłuższy czas. Składa się z trzech elementów: butli lub zestawu butli, regulatora oddechowego oraz systemu wypornościowego (BCD lub skrzydła).

Butla do nurkowania / zestaw butli do nurkowania

Butle nurkowe to cylindryczne zbiorniki o określonej pojemności (najczęściej: 10l, 12l, 15l, 18l). Służą do przechowywania/przechowywania gazu o ciśnieniu 150-300at (15-30MPa), którego będziemy używać pod wodą. Butle mogą być wykonane ze stali węglowej (używane głównie w zimnej i słodkiej wodzie) lub ze stali stopowej i stopów aluminium (używane głównie w ciepłej i słonej wodzie). Butle aluminiowe są większe i cięższe od butli stalowych o tej samej pojemności. Jednak w wodzie stają się lżejsze od butli stalowych – mają neutralną pływalność (dodatnią lub lekko ujemną). Butle stalowe mają ujemną pływalność, więc mogą zmniejszyć obciążenie w systemie balastowym nurka.

Stalowa butla nurkowa składa się z następujących elementów:

• Cylinder – stalowy (z zakrzywionym dnem) lub aluminiowy (z płaskim dnem). Dostępne w różnych pojemnościach (od 4l do 18l), a co za tym idzie w różnych rozmiarach i wagach;
• Siatka – pełni funkcję ochronną butli, zabezpieczając ją przed uszkodzeniami mechanicznymi. Wykonana ze specjalnych nici, ściśle dopasowana do wymiarów danej butli;
• Zawór – pozwala na kontrolę wypływu gazu z butli;
• Uchwyt – pozwala na wygodne i bezpieczne przenoszenie butli;
• Stopka – element wykonany z tworzywa sztucznego, zwany również doniczką. Montowany na dolnej, wypukłej części butli i pozwalający jej stać na podłożu. Płaskie dno butli aluminiowych nie wymaga dodatkowych stopek.

Aluminiowa butla nurkowa składa się zazwyczaj tylko z dwóch elementów: butli i zaworu.

Dwie butle nurkowe, połączone ze sobą specjalną konstrukcją/uchwytem to Twinset. Twinsety są używane głównie przez nurków technicznych, ale także do nurkowania jaskiniowego czy wrakowego.

Regulator do oddychania

Jest to jeden z najważniejszych elementów sprzętu nurkowego, niezbędny dla naszego bezpieczeństwa. Absolutnie konieczne jest, aby nurek wiedział jak działa regulator oddechowy, potrafił intuicyjnie i poprawnie podłączyć go do butli oraz pewnie operować nim również w sytuacjach awaryjnych. Wybrany regulator oddechowy powinien być odpowiednio przechowywany i regularnie konserwowany.

Regulator oddechu składa się z następujących elementów:

• Pierwszy stopień regulatora oddechowego (membranowy lub tłokowy, z przyłączem typu DIN lub INT) – przykręcony do butli nurkowej, redukuje wysokie ciśnienie z butli do nadciśnienia około 10at;
• Drugi stopień regulatora oddechowego (może posiadać dodatkowo regulacje oporów oddechowych) – znajduje się bezpośrednio przy ustach, redukuje nadciśnienie z około 10at do ciśnienia otoczenia;
• Octopus, lub alternatywne źródło powietrza – obecnie bezwzględnie wymagane;
• Manometr – urządzenie pozwalające kontrolować dopływ powietrza/gazu do butli (opcjonalnie manometr może być częścią konsoli, czyli urządzenia posiadającego więcej wskaźników, jak np. dodatkowo: kompas, głębokościomierz, komputer nurkowy);
• Inflator i wąż inflacyjny – pozwalające na napełnianie i opróżnianie systemu/worka wypornościowego.

System wypornościowy

System pływalności nurka to nic innego jak kamizelka z kompensacją pływalności BCD (Buoyancy Control Device). Kamizelka ta jest obowiązkowym elementem wyposażenia każdego nurka. Zwiększa ona jego bezpieczeństwo i sprawia, że nurkowanie staje się bardziej komfortowe.

Zadaniem BCD jest:

• Umożliwienie nurkowi zmiany pływalności ( w zależności od rzeczywistej potrzeby na pływalność ujemną, dodatnią lub neutralną),
• Umożliwienie nurkowi szybkiego wyjścia na powierzchnię wody w sytuacjach awaryjnych,
• Umożliwienie nurkowi bezpiecznego przebywania na powierzchni wody. Najlepiej w tzw. pozycji bezpiecznej, czyli twarzą do góry.

Kamizelki BCD dostępne są w szerokiej gamie wzorów. Każdy nurek może więc wybrać model, który będzie optymalnie dopasowany do jego rozmiarów, potrzeb i umiejętności.

Typy BCD:

• BCD typu jacket – najbardziej popularny i powszechnie stosowany typ kamizelki, łatwy w obsłudze. Jacket może być: regulowany (z możliwością dostosowania długości ramion do ciała i aktualnych potrzeb, np. do nurkowania w mokrym lub suchym skafandrze) lub pełny (z pełnymi ramionami, bez możliwości regulacji – konieczne jest staranne dobranie rozmiaru BCD);
• Wing-type BCD – rodzaj jacket’u mocowanego na plecach (wypełnienie worka wypornościowego nie ściska nurka w pasie, jak to ma miejsce w klasycznym Jacket-type BCD), który pierwotnie był używany przez nurków technicznych, a obecnie wchodzi do powszechnego użycia w nurkowaniu rekreacyjnym.

Sprzęt wspomagający – dodatkowy sprzęt i akcesoria do nurkowania

Jest to szeroka gama różnego rodzaju sprzętu i akcesoriów, które mają za zadanie ułatwić nurkowanie, poprawić jego komfort i zoptymalizować bezpieczeństwo pod wodą.

W skład wyposażenia pomocniczego wchodzą między innymi:

• Balasty (w tym balasty paskowe i balasty na nogi)
• Konsole nurkowe i komputery nurkowe
• Indywidualne mierniki do rozbudowy indywidualnego systemu pomiarowego, w tym: zegarki nurkowe, termometry, głębokościomierze, kompasy, mierniki / metry
• Akcesoria oświetleniowe – latarki, latarki LED, latarki HID, lampy błyskowe i światło chemiczne
• Sygnalizatory
• Zakładki nurkowe – pozwalające na zapisywanie i odczytywanie informacji/komunikatów do partnera pod wodą
• Noże, noże do siatek i sekatory, a także wielofunkcyjne zestawy narzędziowe
• Śruby i świdry do lodu
• Skutery podwodne – amatorskie i profesjonalne
• Torby nurkowe i walizki transportowe – ułatwiające bezpieczny transport / przenoszenie sprzętu nurkowego.

Poradnik nurkowy – Jak zacząć nurkować?

Nurkowanie to bardzo fajna forma aktywności fizycznej, która w formie rekreacyjnej jest stosunkowo łatwa. Gdzie i jak zacząć nurkować? Osoby chcące rozpocząć nurkowanie powinny zacząć od zdobycia podstawowej wiedzy na temat fizyki i techniki nurkowania. Jak również opanowanie najważniejszych umiejętności (m.in. związanych z wstrzymywaniem oddechu i oddychaniem za pomocą regulatorów oddechowych, związanych z obsługą sprzętu i akwalungu).

Nauka nurkowania powinna zawsze odbywać się pod okiem doświadczonego, czynnego instruktora nurkowania. Najlepiej w ściśle kontrolowanych i maksymalnie bezpiecznych warunkach – w specjalnych basenach lub nowoczesnych symulatorach nurkowania.

Teoretycznie nurkowanie może być wykonywane tylko przez wyszkolonych, certyfikowanych nurków. W praktyce jednak, dzięki nowoczesnym szkołom i organizacjom, niemal każda osoba zainteresowana nurkowaniem (spełniająca niezbędne warunki i nie mająca przeciwwskazań) – może spróbować, czy nurkowanie jest dla niej.

Pierwsze nurkowanie – spróbuj nurkować

Większość dobrych centrów nurkowych oferuje usługi Try Scuba i Try Freediving. Jest to opcja dla osób, które nigdy wcześniej nie nurkowały i chcą spróbować bez żadnych zobowiązań.

• Discover Freediving – to możliwość wykonania pierwszego nurkowania na wstrzymanym oddechu, pod okiem wykwalifikowanego i doświadczonego instruktora,
• Discover Scuba Diving – to możliwość złapania pierwszego oddechu pod wodą. Dobre centra nurkowe zapewniają możliwość skorzystania z nowoczesnego, kompletnego sprzętu nurkowego oraz profesjonalną opiekę wykwalifikowanego i doświadczonego instruktora.

Pierwsze zajęcia z nurkowania wybraną metodą trwają 90 minut (Scuba Diving) lub 120 minut (Freediving). I odbywa się w bezpiecznych, maksymalnie komfortowych warunkach w basenie. Temperatura wody jest optymalna i stała na każdej głębokości. Każdy uczestnik zajęć otrzymuje certyfikat nurkowy. Jeśli po pierwszym nurkowaniu czujemy chęć na więcej – czas zapisać się na kurs opracowany przez jedną z organizacji szkoleniowych/szkoły nurkowe. Zdobywanie kolejnych certyfikatów i stopni nurkowych to jedyna droga do rozwijania swoich umiejętności i poszerzania certyfikacji. Dodatkowo możesz rozwijać się w ramach konkretnej specjalizacji, takiej jak nurkowanie nocne, fotografia podwodna czy nurkowanie wrakowe. Więcej o specjalizacjach nurkowych znajdziesz w części 3 tego poradnika.

Kto może nurkować?

Jakie zatem warunki należy spełnić, aby rozpocząć przygodę z nurkowaniem?

• Odpowiedni wiek – zgodnie ze standardami organizacji nurkowych, nurkowanie przeznaczone jest dla zdrowych osób dorosłych (bez górnej granicy wieku), dzieci i młodzieży od 8 roku życia;
• Dobry stan zdrowia – nurkowanie rekreacyjne jest dostępne dla wszystkich zdrowych osób bez przeciwwskazań zdrowotnych (przeciwwskazania opisane są poniżej). Przed rozpoczęciem przygody z nurkowaniem należy skonsultować się z lekarzem;
• Kondycja fizyczna – powinna być co najmniej na poziomie średnio zaawansowanym. Ponieważ nurkowanie rekreacyjne jest nieco bardziej wymagające niż pływanie rekreacyjne. Przede wszystkim ze względu na trudniejsze warunki podwodne i konieczność użycia dodatkowego, stosunkowo ciężkiego sprzętu (scuba diving). Lub opanowania techniki efektywnego i bezpiecznego wstrzymywania oddechu (freediving).

Poradnik nurkowy – czy trzeba umieć pływać, żeby nurkować?

Nurkowanie to aktywność dla osób, które dobrze czują się w wodzie. A w zdecydowanej większości przypadków – umiejętność pływania jest kluczem do komfortu i gwarancją bezpieczeństwa. Teoretycznie nurkowanie jest możliwe dla osób, które nie potrafią pływać, natomiast amatorskie nurkowanie z rurką nie obejdzie się bez tej umiejętności. W praktyce jednak każda osoba, która myśli o rozwijaniu nowej pasji po pierwszym próbnym nurkowaniu – powinna posiadać umiejętność pływania na poziomie minimum średniozaawansowanym.

Większość federacji nurkowych certyfikujących kursy i stopnie nurkowe wymaga od osoby chcącej przystąpić do szkolenia – umiejętności przepłynięcia: 200 metrów po powierzchni wody (dowolnym stylem, w dowolnym czasie) oraz przepłynięcia 15 metrów pod wodą. Zatem im lepiej umiemy pływać, tym pewniej i bezpieczniej czujemy się w wodzie. A tym samym możemy doświadczać więcej przyjemności z nurkowania. Równolegle z rozwijaniem swoich umiejętności nurkowych warto więc trenować pływanie. W tym ABC pływania (maska, fajka, płetwy).

Przeciwwskazania do nurkowania

Nurkowanie rekreacyjne, wykonywane pod okiem doświadczonych instruktorów i z zachowaniem wszelkich zasad bezpieczeństwa, mogą uprawiać zdrowe osoby dorosłe, młodzież i dzieci od 8 roku życia. Pod warunkiem, że nie ma przeciwwskazań do uprawiania nurkowania.

Absolutnym lub względnym przeciwwskazaniem do rozpoczęcia lub kontynuowania przygody z nurkowaniem są:

• Brak umiejętności pływania i strach przed wodą
• Ogólne złe samopoczucie (w dniu planowanego nurkowania)
• Bycie pod wpływem alkoholu, środków odurzających, psychoaktywnych (w dniu planowanego nurkowania)
• Aktywna infekcja wirusowa lub bakteryjna. W tym między innymi: przeziębienie, grypa, zapalenie ucha, infekcja zatok, zapalenie/infekcja dróg oddechowych
• Poważne choroby układu oddechowego, w tym między innymi: astma, rozedma, gruźlica, COPD (przewlekła obturacyjna choroba płuc)
• Choroby lub operacje ucha
• Infekcje lub inne przewlekłe problemy z zatokami
• Choroby serca lub układu krążenia
• Operacje wykonane w ciągu 12 miesięcy przed nurkowaniem. Czyli: operacje serca, płuc i kręgosłupa (inne operacje i zabiegi wykonane wcześniej należy skonsultować z lekarzem)
• Cukrzyca
• Wysoki poziom cholesterolu
• Nadciśnienie
• Choroby kręgosłupa
• Przepuklina / przepukliny
• Ciąża
• Krwawienie lub problemy z krzepnięciem krwi
• Identyfikacja osobistej lub rodzinnej historii chorób medycznych, w tym: ataków serca, udarów, wylewów lub innych chorób serca
• Zaburzenia układu nerwowego, przypadki utraty przytomności lub omdlenia
• Zaburzenia zachowania, klaustrofobia, agorafobia, epilepsja, lęk, ataki paniki.

Kompletny przewodnik po nurkowaniu – streszczenie części drugiej

Jak widać, nurkowanie wymaga użycia specjalistycznego sprzętu i wiedzy, jak go używać. Mimo powszechnie dostępnej wiedzy, raczej nie nauczysz się jej z youtube…. Aby poznać wszystkie zasady bezpiecznego nurkowania musisz odbyć certyfikowany kurs nurkowania. A więcej o bezpieczeństwie nurkowania przeczytasz w 3 części naszego opracowania na temat nurkowania.